دیمر چیست و چه کاربردی دارد + معرفی انواع دیمرها

کنترل تجهیزات الکتریکی در دنیای امروزی تنها به قابلیت روشن و خاموش کردن آن‌ها محدود نمی‌شود، بلکه تنظیم دقیق تجهیزات الکتریکی اهمیت زیادی برای افزایش بهره‌وری، افزایش راحتی و منطبق کردن شرایط محیط زندگی با خواسته‌های ما دارد. دیمر ابزاری است که امروزه به طور گسترده برای تنظیم میزان روشنایی ساختمان، میزان گردش هوا و حتی تنظیم دمای تجهیزاتی مانند هویه و اجاق برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شرکت خانه هوشمند فریتز در این مقاله شما را با کارکرد دیمر، انواع و نقاط ضعف و قوت این قطعه ساده اما پُرکاربرد آشنا می‌کند.

دیمر چیست؟

دیمر یک قطعه الکترونیکی است که در مسیر اتصال لامپ شبکه برق قرار گرفته و با تغییر دادن شکل موج ولتاژ ورودی به لامپ، امکان تنظیم میزان روشنایی نور چراغ را در اختیار ما قرار می‌دهد. اگرچه تغییر ولتاژ با استفاده از مدارهای الکترونیکی کاربردهای نسبتاً گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد و مدارهای الکترونیکی متنوعی نیز برای این منظور طراحی شده‌اند اما دیمرها معمولاً به دلیل کاربرد آن‌ها در کنترل میزان نور لامپ‌های رشته‌ای، هالوژن، فلورسنت و ال ای دی شناخته می‌شوند.

با وجود این، استفاده از دیمر تنها به سیستم روشنایی محدود نمی‌شود و این قطعات کاربردهای گسترده‌ای در صنایع، ساخت ابزارهای برقی و تجهیزات الکتریکی مختلف نیز دارند.

انواع دیمرها

در حالی که تمامی دیمرها با تغییر شکل موج ولتاژ ورودی به تجهیزات الکتریکی، امکان کنترل آن‌ها به طور دقیق‌‌تر را فراهم می‌کنند اما تمامی دیمرها یکسان نیستند. در حقیقت، انواع مختلفی از دیمرها در بازار وجود دارند که برای کاربردهای مختلفی طراحی شده‌اند. مهم‌ترین انواع دیمرها از نظر کاربرد عبارتند از:

دیمر لامپ

همانطور که عنوان این نوع دیمر نشان می‌دهد، کار دیمر لامپ کنترل میزان روشنایی چراغ‌ها است. دیمر لامپ ما را قادر می‌سازد تا روشنایی محیط را بر اساس شرایط و نوع فعالیتی که در حال انجام دادن آن هستیم، تغییر بدهیم. برای مثال، می‌توانیم در زمان مطالعه میزان روشنایی را افزایش داده و در زمان تماشای فیلم یا پیش از خواب شبانه میزان روشنایی محیط را کاهش دهیم.

بیشتر بخوانید: لامپ هوشمند چیست + راهنمای خرید بهترین چراغ هوشمند

دیمر فن

دیمر فن برای کنترل سرعت چرخیدن فن تهویه هوا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع دیمر نیز مانند دیمر لامپ شکل موج ولتاژ ورودی به فن را تغییر می‌دهد تا امکان تغییر سرعت چرخیدن فن و در نتیجه میزان جریان هوا و همچنین نویز ناشی از چرخیدن پره‌های فن را فراهم کند. برای مثال، با متصل کردن پنکه سقفی به دیمر فن می‌توانیم سرعت چرخیدن پره‌های پنکه و میزان جریان هوا را کنترل کنیم.

دیمر ابزارهای برقی

این نوع از دیمرها برای کنترل سرعت موتور و در نهایت سرعت عملکرد ابزارهای برقی مانند پیچ گوشتی شارژی، دریل برقی، فرز برقی، اره عمود بر و فرز انگشتی به کار گرفته می‌شوند.

انواع دیمرها از نظر مکانیسم عملکرد و کنترل عبارتند از:

دیمر مکانیکی

دیمرهای مکانیکی به دکمه‌های پیچی یا قابل فشردن (دیمر فشاری) مجهز هستند که با چرخاندن یا فشردن آن‌ها می‌توانیم میزان ولتاژ خروجی از دیمر را تنظیم کنیم. دیمر مکانیکی برای تنظیم روشنایی، تغییر سرعت گردش فن و همچنین تغییر سرعت چرخش ابزارهای برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: سیستم روشنایی هوشمند ساختمان چیست؟

دیمرهای لمسی

دیمرهای لمسی از نظر ظاهری و نحوه استفاده با دیمرهای مکانیکی تفاوت دارند اما اساساً مانند دیمرهای مکانیکی عمل می‌کنند. این دسته از دیمرها به یک صفحه یا دکمه‌های لمسی مجهز هستند که با لمس کردن آن می‌توانیم شکل موج ولتاژ خروجی از دیمر را کنترل کنیم.

دیمرهای هوشمند

دیمرهای هوشمند پیشرفته‌ترین نوع از دیمرها هستند که امکان کنترل شدت نور چراغ‌ها یا دور فن را از راه دور و با استفاده از ریموت، گوشی موبایل، تبلت و غیره فراهم می‌کنند. دیمر هوشمند قابلیت سفارشی‌سازی دکمه‌ها، تنظیم برنامه زمانی برای تغییر شدت نور در ساعت‌های مختلف شبانه روز یا تنظیم روشنایی بر اساس داده‌های سنسور سنجش شدت نور را دارند. دیمرهای هوشمند با پشتیبانی از دستیارهای صوتی امکان کنترل روشنایی با به زبان آوردن فرمان‌های مختلف را فراهم می‌کنند.

کاربرد دیمر معیار دیگری است که می‌توانیم از آن برای دسته‌بندی دیمرها استفاده کنیم. بر همین اساس، دیمرها به دو دسته خانگی و صنعتی تقسیم‌بندی می‌شوند. دیمرهای معمولی برای استفاده در ساختمان‌های مسکونی، اداری و غیره طراحی شده‌اند اما دیمرهای صنعتی متناسب با شرایط کارخانه، سالن‌ها یا ساختمان‌های بزرگ طراحی و ساخته می‌شوند.

دیمرها را از نظر نوع ولتاژ کاری نیز می‌توانیم به دو دسته AC و DC تقسیم‌بندی کنیم. دیمرهای AC برای تغییر شکل موج برق متناوب و کنترل تجهیزات AC به کار گرفته می‌شوند اما در مقابل، دیمرهای DC برای تغییر شکل موج برق مستقیم و تجهیزات DC کاربرد دارند.

انواع دیمرها از نظر فناوری ساخت نیز به 2 دسته آنالوگ و دیجیتال تقسیم‌بندی می‌شوند. دیمرهای آنالوگ با استفاده از فناوری نسبتاً قدیمی ساخته می‌شوند در حالی که دیمرهای دیجیتالی بر پایه فناوری صفر و یک عمل می‌کنند. دیمرهای آنالوگ معمولاً به یک دکمه قابل چرخش مجهز هستند اما دیمرهای دیجیتالی از طریق دکمه‌های قابل فشردن یا حتی نمایشگر لمسی کنترل می‌شوند.

کاربردهای مختلف دیمر

پس از آشنایی با تعریف دیمر و انواع آن، نوبت پاسخ دادن به این پرسش فرا می‌رسد که کار دیمر چیست؟ هر یک از انواع دیمرهای موجود در بازار برای کنترل تجهیزات الکتریکی مشخصی مورد استفاده قرار می‌گیرند و در نتیجه، کاربردهای مختلفی نیز برای دیمرها وجود دارد. برخی از مهم‌ترین کاربردهای دیمرها عبارتند از:

• کنترل میزان روشنایی چراغ: کلید دیمر به طور گسترده برای کنترل شدت نور چراغ مورد استفاده قرار می‌گیرد. به کمک دیمر می‌توانیم میزان روشنایی چراغ‌ها را در سالن‌های سینما، تئاتر، سالن‌های پذیرایی، ساختمان‌های مسکونی و غیره کنترل کنیم.

• کنترل فن: دیمر فن برای کنترل دور موتور فن پنکه سقفی، هواکش و غیره به کار گرفته می‌شود. این نوع دیمر ما را قادر می‌سازد تا میزان جریان هوا یا سرعت مکش هوا را تنظیم کنیم.

• کنترل ابزارهای برقی: دیمر برای کنترل دور موتور و در نتیجه سرعت عملکرد ابزارهای برقی مانند دریل، فرز و پیچ گوشتی برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• کنترل دما: دیمر المنت برای کنترل دما در تجهیزاتی مانند بخاری برقی، اجاق برقی، هویه، هیتر و غیره به کار گرفته می‌شود که به المنت حرارتی مجهز هستند.

مزایا و معایب استفاده از دیمر

تجهیز سیستم روشنایی یا تهویه خانه به دیمر مزیت‌های متعددی را برای ساکنین ساختمان به همراه دارد. مهم‌ترین مزایای استفاده از دیمر عبارت است از:

• صرفه‌جویی در مصرف انرژی: با استفاده از دیمرها می‌توانیم میزان روشنایی محیط ساختمان یا میزان گردش هوا را بر اساس نیاز ساکنین خانه تنظیم کنیم و این کار دیمر به صرفه‌جویی در مصرف انرژی منجر می‌شود.

• راحتی ساکنین خانه: کلیدهای معمولی تنها امکان خاموش و روشن کردن لامپ یا پنکه سقفی را در اختیار ما قرار می‌دهند؛ بنابراین بدون دیمر نمی‌توانیم تجهیزات روشنایی یا تهویه را به دقت و بر اساس ترجیحات ساکنین خانه کنترل کنیم. دیمرها ما را قادر می‌سازند تا شدت نور را بر اساس نوع فعالیت تنظیم کنیم. در اختیار داشتن روشنایی کافی خستگی و فشار به چشم را کاهش می‌دهد و فضای دلپذیرتری را برای ساکنین خانه فراهم می‌کند.
• افزایش دوام و طول عمر تجهیزات الکتریکی: دیمر با کاهش میزان ولتاژ ورودی به تجهیزات الکتریکی، به کاهش دمای کاری این تجهیزات و افزایش طول عمر آن‌ها کمک می‌کند.
• سفارشی‌سازی شرایط خانه: دیمر‌های روشنایی ما را قادر می‌سازند تا میزان روشنایی چراغ‌ها را با توجه به شرایط تنظیم کنیم. اگر برای مطالعه یا انجام دادن کار به نور زیادی نیاز دارید یا بلعکس می‌خواهید برای تماشای فیلم یا آماده کردن بدن برای خواب شبانه نور محیط را کاهش دهید، دیمر چنین امکانی را برای شما فراهم می‌کند.

رله هوشمند (خرید رله سوئیچ هوشمند با بهترین قیمت و گارانتی)

اگرچه دیمر مزایا و امکانات متعددی را برای کنترل سیستم روشنایی و تهویه در اختیار ما قرار می‌دهد اما استفاده از این فناوری کاملا بدون عیب یا نقطه ضعف نیست. مهم‌ترین معایب کارکرد دیمر عبارتند از:

• هزینه اولیه: با وجود انکارناپذیر بودن نقش دیمرها در جلوگیری از اتلاف انرژی و قیمت پایین دیمر در مقایسه با سایر تجهیزات ساختمان، استفاده از این فناوری کاملاً بدون هزینه نیست. مجهز کردن سیستم روشنایی به دیمر می‌تواند هزینه بیشتری را در مقایسه با سیستم‌های روشنایی معمولی به مالک ساختمان تحمیل کند.
• مشکلات سازگاری: تمامی تجهیزات سیستم روشنایی با دیمرها سازگاری ندارند؛ بنابراین توصیه می‌شود تا پیش از افزودن دیمر به مجموعه روشنایی ساختمان از سازگار بودن چراغ‌ها با این قطعات الکترونیکی اطمینان حاصل کنیم. شرکت‌های سازنده، از عنوان Dimmable برای مشخص کردن لامپ‌هایی استفاده می‌کنند که قابلیت تغییر شدت نور را دارند. استفاده از دیمر روی لامپ‌هایی که از این قابلیت پشتیبانی نمی‌کنند، می‌تواند روی عملکرد لامپ تاثیر منفی گذاشته و حتی به آن آسیب برساند.

•  پیچیدگی: هرچند استفاده از دیمر برای کنترل روشنایی یا تهویه به سادگی چرخاندن یا فشردن یک کلید است اما افزودن این تجهیزات به سیم‌کشی خانه می‌تواند به افزایش پیچیدگی شبکه برق خانه منجر شود. به علاوه، سالمندان یا افرادی که با فناوری آشنایی چندانی ندارند نیز احتمالاً برای کنترل دیمرهای هوشمند با چالش‌هایی مواجه خواهند شد.

پاسخ به پرسش‌های متداول

جمع‌بندی

در این مقاله مفهوم دیمر، انواع دیمرها، کاربردهای دیمر، مزایا و معایب استفاده از دیمر را مورد بررسی قرار دادیم. به طور کلی، دیمرها ابزارهای اقتصادی و مناسبی برای کنترل شدت نور در محیط‌های مسکونی، تجاری، اداری، رفاهی و صنعتی هستند. این قطعات الکتریکی ما را قادر می‌سازند تا میزان روشنایی محیط را بر اساس شرایط، ترجیحات و نوع فعالیتی که در حال انجام آن هستیم، تنظیم کنیم. اگرچه به کارگیری دیمرها مستلزم صرف هزینه و مواجهه با نقاط ضعف محدودی است اما مزایا و نقاط قوت متعدد آن‌ها موجب شده تا استفاده گسترده از دیمرها برای کنترل سیستم روشنایی، تهویه و حتی برخی از ابزارهای برقی و تجهیزات الکتریکی را شاهد باشیم.