پروتکل S-BUS چیست و چه کاربردی در هوشمند سازی دارد؟

پروتکل‌های هوشمند‌ سازی که به عنوان زبان مشترک بین تجهیزات هوشمند عمل کرده و تبادل داده بین این تجهیزات را امکان‌پذیرمی‌کنند، نقش تعیین کننده‌ای در کارایی و عملکرد خانه هوشمند دارند. در بین طیف وسیعی از پروتکل‌های هوشمند‌ سازی، پروتکل‌های سیمی مانند S-BUS، به دلیل پایداری زیاد، قابلیت اطمینان بالا، امنیت و مقاومت در برابر اختلالات کاربرد گسترده‌ای در پیاده‌سازی خانه‌های هوشمند دارند. اگر برای نخستین مرتبه با نام پروتکل S-BUS مواجه می‌شوید، شاید بپرسید که این پروتکل چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟ برای آشنایی با پروتکل S BUS در این مقاله شرکت خانه هوشمند فریتز را همراهی کنید.

پروتکل S-BUS چیست؟

پروتکل S-BUS که به عنوان SmartHome-BUS نیز شناخته می‌شود، یک استاندارد ارتباطی است که به طور گسترده برای پیاده‌سازی خانه‌های هوشمند و سیستم‌های اتوماسیون ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پروتکل ما را قادر می‌سازد تا تجهیزات خانه هوشمند را از طریق بستر سیمی به یکدیگر متصل کنیم. شبکه مبتنی بر پروتکل S BUS با استفاده از کابل‎های Cat5 یا Cat6 پیاده‌سازی می‌شود که این ساختار امکان انتقال داده تا مسافت 1.5 کیلومتر بین دو دستگاه هوشمند را نیز فراهم می‌کند.

پروتکل S-BUS به طور مشابه با سایر پروتکل‌های خانه هوشمند، امکان کنترل تجهیزات ساختمان مانند کنترل سیستم روشنایی، کنترل سیستم گرمایش و سرمایش، کنترل پرده برقی، کنترل تجهیزات امنیتی خانه و غیره را در اختیار ما قرار می‌دهد. با استفاده از این پروتکل می‌توانیم تجهیزات هوشمند سازی ساختمان را از راه دور کنترل کنیم و سناریوهای مختلف را برای آماده‌سازی سریع و آسان خانه برای برگزاری مراسم‌های مختلف، پذیرایی از میهمان، خواب شبانه، خروج از خانه و غیره را با یک ضربه روی گوشی هوشمند اجرا کنیم.

ویژگی‌های پروتکل S BUS

پروتکل اس باس بر پایه استاندارد RS485 کار می‌کند و به دلیل انتشار آن به طور منبع باز، سازندگان تجهیزات خانه هوشمند می‌توانند بدون محدودیت یا پرداخت هزینه اضافی که در نهایت به خریدار تحمیل می‌شود از این فناوری برای توسعه تجهیزات هوشمند استفاده کنند. به علاوه، افراد یا شرکت‌ها می‌توانند با اعمال تغییرات مختلف، نسخه سفارشی از این پروتکل را ایجاد کنند. برای مثال، برند خانه هوشمند HDL پروتکل BUS Pro را توسعه داده که این پروتکل نیز برای اتصال و کنترل تجهیزات هوشمند شامل سیستم روشنایی خوشمند، سیستم گرمایش، سیستم تهویه مطبوع، سیستم سرگرمی، تجهیزات امنیتی هوشمند و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پروتکل S-BUS اساساً می‌تواند با استفاده از 4 رشته سیم مسی کار ‌کند (2 جفت)؛ یعنی یک جفت از سیم‌های موجود در کابل شبکه برای انتقال داده بین تجهیزات خانه هوشمند و یک جفت نیز برای انتقال برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. با وجود این، از سایر جفت سیم‌های موجود در کابل شبکه می‌توانیم برای ایجاد لایه‌های حفاظتی مانند حفاظت در برابر اتصال کوتاه، حفاظت در برابر اضافه بار، حفاظت در برابر افزایش دما از محدوده قابل تحمل برای تجهیزات الکتریکی و غیره استفاده کنیم.

مزایای پروتکل S BUS

کار با پروتکل S-BUS مزایای متعددی را از جنبه‌های طراحی، اجرا و پیاده‌سازی و راه‌اندازی خانه هوشمند به همراه دارد. برخی از مهم‌ترین مزایای پروتکل S BUS عبارتند از:

• اتصال تجهیزات متعدد در فضای گسترده با استفاده از یک کابل شبکه: پروتکل S BUS ما را قادر می‌سازد تا حداکثر 250 دستگاه مختلف را از طریق یک کابل Cat5 یا Cat6 به یکدیگر متصل کنیم و در این ساختار طول کابل مورد استفاده می‌تواند به 1200 متر نیز برسد. این پروتکل از توپولوژی‌های مختلفی پشتیبانی می‌کند و اگر در زمان نصب پروتکل S BUS بخواهیم چند شاخه از کابل شبکه را با استفاده از پل شبکه به یکدیگر متصل کنیم، امکان اتصال 65280 دستگاه مختلف نیز با استفاده از این پروتکل وجود دارد. در شکل زیر انواع توپولوژی‌های قابل استفاده در شبکه مبتنی بر پروتکل باس نمایش داده شده است.

• عدم محدودیت ولتاژ کاری: برخلاف پروتکل KNX، پروتکل S-BUS به بازه محدودی از نظر سطح ولتاژ محدود نیست و می‌تواند در محدوده نسبتاً وسیعی از ولتاژ DC کار کند. در حقیقت، امکان پیاده‌سازی پروتکل S BUS در محدوده ولتاژ 8 تا 32 ولت DC وجود دارد و از آنجایی که تجهیزات مبتنی بر این پروتکل برق نسبتاً کمی را مصرف می‌کنند، می‌توانیم از یک آداپتور یا منبع تغذیه معمولی نیز برای راه‌اندازی خانه و ساختمان هوشمند مبتنی بر پروتکل S-BUS استفاده کنیم.
• مصرف انرژی نسبتاً پایین: از آنجایی که مصرف انرژی اهمیت زیادی در دنیای فناوری محور امروزی دارد، طراحان نیز تلاش می‌کنند تا از پروتکل‌های کم مصرف‌تری برای پیاده‌سازی خانه هوشمند استفاده کنند. پروتکل S-BUS یکی از پروتکل‌های بهینه از جنبه مصرف انرژی برای پیاده‌سازی خانه هوشمند محسوب می‌شود و تجهیزات مبتنی بر این پروتکل در زمان عملکرد غالباً در محدوده 20 تا 32 میلی آمپر برق مصرف می‌کنند.
• سهولت دسترسی و استفاده از پروتکل S Bus: پروتکل خانه هوشمند Smart-BUS به طور منبع باز منتشر شده است. در حقیقت، توسعه‌دهندگان این پروتکل اعلام کردند که برای خدمات به بشریت و حفاظت از محیط زیست آن را به طور منبع باز در دسترس عموم قرار می‌دهند. این ویژگی توسعه‌دهندگان و کسب و کارهای کوچک را قادر می‌سازد تا بدون پرداخت هزینه اضافی از پروتکل S BUS برای تجهیزات خانه هوشمند استفاده کنند. هر سازمان یا توسعه دهنده‌ای می‌تواند به سادگی و مستقیماً به اسناد مرتبط با این پروتکل دسترسی داشته باشد.
• سازگاری تجهیزات خانه هوشمند مبتنی بر پروتکل S-BUS: تجهیزات خانه هوشمند مبتنی بر پروتکل S Bus با یکدیگر سازگاری دارند؛ بنابراین افراد می‌توانند بدون نگرانی از تجهیزات برندهای مختلف که بر پایه این پروتکل طراحی و ساخته شده‌اند، در کنار یکدیگر برای پیاده‌سازی خانه هوشمند استفاده کنند.
• انعطاف پذیری در اتصال تجهیزات خانه هوشمند: پروتکل Smart-BUS با استفاده از ساختار Daisy Chain پیاده‌سازی می‌شود که در آن سیم ورودی و خروجی تجهیزات هوشمند به یک ترمینال متصل می‌شوند. از این پروتکل می‌توانیم برای پیاده‌سازی ساختار حلقه باز یا حلقه بسته و همچنین توپولوژی ستاره‌ (Star Topology)، شبکه‌ (Grid) یا مش (Mesh) استفاده کنیم. انعطاف‌پذیری این پروتکل ما را قادر می‌سازد تا با توجه به نیاز، تعداد تجهیزات و شرایط محل نصب تجهیزات هوشمند، توپولوژی مناسب را برای اتصال تجهیزات هوشمند به یکدیگر انتخاب و شبکه مبتنی بر این پروتکل را پیاده‌سازی کنیم.

معایب پروتکل S-BUS

اگرچه پروتکل S-BUS مزیت‌های متعددی را ارائه می‌دهد اما مانند هر فناوری دیگری معایبی را نیز دارد. همانطور که آشنایی با نقاط قوت پروتکل اس باس اهمیت زیادی برای استفاده از آن در حوزه هوشمند‌ سازی ساختمان دارد، شناسایی نقاط ضعف پروتکل S-BUS نیز به ما کمک می‌کند تا پس از به کارگیری آن با موانع و چالش‌های احتمالی مواجه نشویم. مهم‌ترین معایب پروتکل S-BUS عبارتند از:

• محدودیت سیم‌کشی: پروتکل S-BUS بر بستر شبکه سیمی کار می‌کند و در نتیجه سیم‌کشی کابل شبکه در ساختمان، پیش از پیاده‌سازی خانه هوشمند مبتنی بر این پروتکل ضروری است. از آنجایی که سیم کشی مجدد ساختمان‌های قدیمی می‌تواند هزینه قابل توجهی را به همراه داشته باشد، ضرورت سیم‌کشی ساختمان را می‌توانیم به عنوان یکی از مهم‌ترین معایب پروتکل S BUS ارزیابی کنیم.
• پیچیدگی فنی: پیاده‌سازی خانه هوشمند مبتنی بر پروتکل S-BUS مستلزم تجربه و مهارت است. پیچیدگی راه‌اندازی و نصب پروتکل S-BUS می‌تواند افرادی که آشنایی چندانی با این پروتکل ندارند را با چالشهای متعددی مواجه سازد.
• عیب‌یابی نسبتاً دشوار: سهولت عیب‌یابی و رفع آن یکی از فاکتورهایی است که می‌توانیم از آن برای ارزیابی پروتکل‌های خانه هوشمند استفاده کنیم. عیب‌یابی تجهیزات سیستم هوشمند سازی ساختمان مبتنی بر پروتکل BUS نسبتاً پیچیده است و همین نقطه ضعف در پروتکل S BUS نیز وجود دارد. به همین دلیل، حضور افراد متخصص در زمان بروز خرابی ضرورت دارد.

• آسیب‌پذیری در برابر خرابی یا قطعی کابل: از آنجایی که در پروتکل S BUS معمولاً از یک کابل شبکه برای انتقال داده‌ها استفاده می‌شود، در صورت خرابی یا قطعی کابل احتمال از کار افتادن بخشی از تجهیزات خانه هوشمند نیز وجود دارد.

محصولات پرکاربرد پروتکل S-BUS

امروزه، تجهیزات مختلفی بر پایه پروتکل S-BUS طراحی و ساخته شده‌اند که هر یک از آن‌ها قابلیت‌ها و امکانات مشخصی را در اختیار ما قرار می‌دهند. مهم‌ترین تجهیزات مبتنی بر S-BUS عبارتند از:

• دیمر هوشمند: دیمر برای کنترل میزان روشنایی یا تنظیم شدت نور در ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. مطابقت تعداد کانال‌ دیمر S-BUS با تعداد سرخطی‌های سیستم روشنایی، حداکثر جریان قابل تحمل توسط هر کانال، قابلیت حفاظت در برابر اضافه بار، گرمای بیش از حد و نوسان برق از جمله فاکتورهایی هستند که نقش مهمی را در انتخاب دیمر مناسب بازی می‌کنند.

• رله هوشمند: رله‌های S-BUS در انواع 4, 8, 12 و 16 کانال در بازار وجود دارند که برای کنترل تجهیزات الکتریکی مانند چراغ‌ها، موتور پرده برقی، پمپ آب، لوازم برقی منزل و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند. به کارگیری رله‌ هوشمند مبتنی بر پروتکل اس باس به ما کمک می‌کند تا با کنترل بهینه تجهیزات الکتریکی ساختمان مسکونی، ویلا، دفتر کار، رستوران، هتل و غیره در مصرف برق صرفه‌جویی کنیم.

• کلید هوشمند: کلید هوشمند امکان کنترل روشنایی، فن کوین، کنترل پرده هوشمند، سیستم پخش موسیقی و غیره را فراهم می‌کند. کلید‌های مبتنی بر پروتکل S-BUS نیز مانند کلیدهای معمولی به صورت تک پل، 2 پل، 3 پل و 4 پل در دسترس خریداران قرار دارند.

• سنسور دما و رطوبت S-BUS: سنسور دما و رطوبت برای ردیابی تغییرات دما در ساختمان هوشمند مبتنی بر پروتکل S BUS مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ یعنی میزان دما و رطوبت ساختمان را اندازه‌گیری کرده و به سیستم کنترل گزارش می‌کند تا بر اساس تنظیمات اعمال شده سیستم سرمایش یا گرمایش فعال یا غیر فعال گردد.

• سنسور حرکتی PIR: این سنسور حرکتی هوشمند برای تشخیص حرکت در نواحی مشخصی از یک ساختمان مانند اتاق‌ها، راهرو، راه‌پله و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. سیستم کنترل بر اساس داده‌های دریافت شده از سنسور حرکتی PIR مبتنی بر پروتکل S BUS می‌تواند روشنایی را به طور بهینه‌تری کنترل کند. به علاوه، از این سنسور می‌توانیم به عنوان بخشی از سیستم های حفاظتی و امنیتی خانه هوشمند و برای شناسایی ورود افراد غیر مجاز استفاده کنیم.

• ماژول کنترل سیستم تهویه مطبوع: این ماژول در کنار سیستم سرمایش و گرمایش نصب می‌شود و امکان کنترل خودکار سیستم تهویه مطبوع ساختمان را بر اساس تنظیمات اعمال شده فراهم می‌کند. از این ماژول می‌توانیم برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی ساختمان و کنترل بهینه دما در ساختمان‌های تجاری، اداری، مسکونی و اماکن رفاهی استفاده کنیم.

• ماژول مانیتورینگ سیستم امنیتی ساختمان: ماژول Security Monitoring برای نظارت بی‌وقفه در نواحی مشخصی از یک ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماژول می‌تواند بروز حادثه در ساختمان را به ما اطلاع داده و به طور خودکار اقداماتی را نیز برای جلوگیری از گسترش خسارت انجام دهد. برای مثال، در صورت وقوع آتش‌سوزی می‌تواند شیر گاز ورودی به ساختمان را قطع کرده و سیستم تهویه را برای جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی به سایر نواحی متوقف کند.

پرسش‌های متداول

جمع‌بندی

در این مقاله، به معرفی پروتکل S Bus، انواع تجهیزات مبتنی بر اس باس، ویژگی‌ها، مزایا و معایب این پروتکل پرداختیم. به طور خلاصه، مزیت‌هایی مانند قابلیت مدیریت تجهیزات متعدد در فضاهای بزرگ و گسترده، انعطاف‌پذیری در پیاده‌سازی ساختارهای متفاوت برای اتصال تجهیزات خانه هوشمند به یکدیگر، قابلیت عملکرد در محدوده نسبتاً وسیع از نظر سطح ولتاژ، مصرف کم انرژی الکتریکی و دسترسی به این پروتکل به طور منبع باز، S-BUS را به یک پروتکل مناسب برای کاربردهای مختلف هوشمند‌ سازی خانه و ساختمان تبدیل می‌کنند.

با وجود تمامی مزیت‌های مطرح شده، این پروتکل نیز مانند سایر فناوری‌های مورد استفاده برای هوشمند‌سازی ساختمان نقاط ضعف مختص به خود را نیز دارد. ضرورت سیم‌کشی ساختمان، پیچیدگی فنی و عیب‌یابی دشوار از جمله نقاط ضعف و موانع به کارگیری استاندارد S Bus برای پیاده‌سازی خانه هوشمند هستند.