سیستم اعلام حریق هوشمند چیست و چگونه کار می‌کند؟

آتش‌سوزی یکی از هولناک‌ترین حوادثی است که می‌تواند برای هر ساختمانی اتفاق بیفتد و تشخیص سریع آن اهمیت زیادی در کاهش خسارت‌های جانی و مالی دارد. به همین دلیل، اغلب ساختمان‌های امروزی به سیستم اعلام حریق مجهز می‌شوند تا با ارسال هشدار به موقع میزان خسارت‌ها را به حداقل برسانند. سیستم اعلام حریق هوشمند یکی از کارآمدترین روش‌های مبارزه با حریق محسوب می‌شود که در مقایسه با سیستم‌های معمولی اطفا حریق، قابلیت‌ها و امکانات بیشتری را با خطای کمتر برای مقابله با چنین حوادثی در اختیار ما قرار می‌دهد.

عملکرد این سیستم تنها به محدوده ساختمان محدود نمی‌شود و می‌تواند از هر مکانی حوادث احتمالی را به ما گزارش دهد. برای آشنایی با سیستم هوشمند اعلام حریق در این مقاله شرکت خانه هوشمند فریتز را همراهی کنید.

سیستم اعلام حریق هوشمند چیست؟

سیستم اعلام حریق هوشمند به مجموعه‌ای از تجهیزاتی گفته می‌شود که با هدف شناسایی و ارسال هشدار در رابطه با نشانه‌های وقوع آتش‌سوزی و نشت گازهای سمی در محیط ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخلاف سیستم اعلام حریق قدیمی، سیستم اطفا حریق هوشمند از فناوری‌های پیشرفته برای کاهش خطا و افزایش دقت تشخیص شروع آتش‌سوزی استفاده می‌کند و امکان نظارت از راه دور، واکنش خودکار شامل فعال‌سازی سیستم هشدار، باز کردن قفل درب ورودی، قطع کردن ورودی برق و گاز و غیره را فراهم می‌کند.

برخلاف سیستم‌های سنتی اعلام حریق که عملکرد آن در یک شعاع مشخص محدود می‌شود؛ سیستم اعلام حریق هوشمند ما را قادر می‌سازد تا با استفاده از گوشی هوشمند و بدون محدودیت مکانی، شرایط ساختمان را بررسی کنیم و به سرعت از حوادث احتمالی مطلع شویم.

سیستم امنیتی هوشمند (سیستم های حفاظتی و امنیتی خانه هوشمند)

انواع سیستم اعلام حریق هوشمند

سیستم‌های اعلام حریق انواع مختلفی دارند که در ایران سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس‌پذیر به دلیل سادگی مراحل نصب و کارایی بالا، بیش از سایر سیستم‌ها مورد توجه قرار گرفته‌اند. اگر با این سیستم‌ها آشنایی ندارید، در ادامه مقاله با ساختار هر یک آشنا خواهید شد.

• سیستم اعلام حریق متعارف: سیستم متعارف اعلام حریق به طور آنالوگ کار می‌کند؛ یعنی افزایش دما در ناحیه نصب سنسور موجب می‌شود تا جریان الکتریکی در سیستم اعلام حریق نیز افزایش یابد. افزایش جریان موجب می‌شود تا کنترل‌پنل آژیر هشدار را فعال کند. سیستم اعلام حریق متعارف به صورت ساختار درختی پیاده‌سازی می‌شود که در آن هر شاخه برای آشکار‌سازی حریق در یک ناحیه مشخص مانند طبقات مختلف یک ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساختار شاخه‌ای سیستم اعلام حریق متعارف موجب می‌شود تا امکان تشخیص دقیق محل آتش‌سوزی وجود نداشته باشد.

• سیستم اعلام حریق هوشمند آدرس پذیر: در این سیستم به هر یک از اجزای سیستم یک آدرس متمایز و منحصر بفرد اختصاص داده می‌شود؛ بنابراین زمانی که یکی از سنسورها فعال می‌شود، امکان تشخیص مکان سنسور و متعاقباً مکان دقیق آتش‌سوزی نیز فراهم می‌شود. ساختار سیستم اعلام حریق آدرس ‌پذیر به شکلی است که در آن اتصال اجزای سیستم یک حلقه را تشکیل می‌دهند.

بیشتر بخوانید: قیمت خانه هوشمند چگونه محاسبه می‌شود؟

اجزای اصلی سیستم اعلام و اطفا حریق هوشمند

عملکرد سیستم اعلام حریق هوشمند به اجزای مختلفی بستگی دارد که در کنار یکدیگر به صورت یک مجموعه واحد کار می‌کنند. مهم‌ترین اجزای این سیستم عبارتند از:

• سنسور اعلام حریق خانه هوشمند: سنسورها یا آشکارسازهای حریق از فناوری‌های متفاوتی برای تشخیص نشانه‌های آتش‌سوزی مانند دود و گرما استفاده می‌کنند. سنسورها به دسته‌های مختلفی نیز تقسیم می‌شوند که سنسورهای نوری، لیزری یا یونیزاسیون را شامل می‌شود.

• شستی اعلام حریق: برخلاف سنسورها و آشکارسازها که وقوع آتش‌سوزی را به طور خودکار تشخیص می‌دهند، شستی اعلام حریق برای اطلاع‌رسانی دستی آتش‌سوزی استفاده می‌شود. شستی اعلام حریق یک کلید است که با شکستن شیشه محافظ و فشردن دکمه اعلام حریق می‌توانیم تمامی ساکنین ساختمان را از وقوع آتش‌سوزی مطلع کنیم.

• پنل کنترل: پنل کنترل مرکزی یا مرکز کنترل اعلام حریق اتوماتیک هوشمند، وظیفه کنترل و یکپارچه‌سازی سیستم اعلام و اطفا حریق را بر عهده دارد. پنل کنترل مرکزی می‌تواند بر اساس داده‌های دریافت شده از انواع آشکارسازها یا شستی اعلام حریق، اجزای خروجی سیستم اعلام و اطفا حریق که از آژیر، رله فراخوانی آسانسور و چراغ‌های هشدار تشکیل می‌شود را کنترل ‌کند. اصولاً تابلوی کنترل مرکزی را در قسمتی از ساختمان نصب می‌کنند که کمترین احتمال مواجهه مستقیم با شعله‌های آتش را داشته باشد.

• منبع تغذیه سیستم اعلام حریق هوشمند: برای افزایش پایداری و قابلیت اطمینان؛ سیستم اعلام حریق معمولاً به دو منبع تغذیه اصلی و پشتیبان مجهز می‌شود که وظیفه تامین انرژی اجزای این سیستم را بر عهده دارند. منبع تغذیه اصلی معمولاً از برق شهری متناوب تامین می‌شود و منبع تغذیه اضطراری از چند باتری‌ یا ژنراتور تشکیل می‌شود که در زمان قطع شدن برق، انرژی مورد نیاز سیستم اعلام و اطفا حریق را تامین می‌کنند.

• تجهیزات اطلاع‌رسانی سیستم اعلام حریق: خروجی سیستم اعلام حریق از تجهیزاتی شامل لامپ چشمک‌زن، بلندگو و آژیر تشکیل می‌شود که با استفاده از صدا و نور ما را از وقوع آتش‌سوزی مطلع می‌کنند.

اجرای سیستم صوتی خانه هوشمند + بررسی مزایا و امکانات

سیستم اطفای حریق هوشمند چگونه کار می‌کند؟

نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق هوشمند به سیستم سنتی شباهت دارد اما قابلیت‌ها و امکانات بیشتری را در اختیار ما قرار می‌دهد. آشکارسازها و سنسور هوشمند نشت گاز، دود و گرما نقش چشم و گوش سیستم اعلام حریق را بازی می‌کنند؛ یعنی در صورت انتشار گازهای سمی، افزایش دمای هوا یا انتشار دود، این سنسورها سیگنالی را به پنل کنترل مرکزی ارسال می‌کنند تا بر اساس دستورات از قبل تعیین شده، خروجی‌‌های مشخصی را فعال کند. ساکنین ساختمان با دریافت نوتیفیکیشن، پیامک، شنیدن صدای آژیر هشدار یا مشاهده فعال شدن چراغ نشانگر اعلام حریق از بروز آتش‌سوزی در ساختمان مطلع می‌شوند.

سیستم اعلام حریق خانه هوشمند می‌تواند در زمان تشخیص آتش‌سوزی، گاز ورودی خانه هوشمند را با استفاده از شیر برقی قطع‌کن گاز مسدود سازد، برق ورودی ساختمان را توسط رله قطع کند، قفل درب ورودی را برای ورود آتش‌نشان‌ها به محوطه ساختمان یا خروج افراد باز کند، سیستم گرمایش و سرمایش و تهویه را خاموش کند، با ارسال نوتیفیکیشن یا پیامک ما را از حوادث احتمالی مطلع سازد و با ارسال فرمان باز کردن جک برقی پارکینگ یا کرکره هوشمند امکان تهویه هوا و خروج گازهای سمی را فراهم کند.

نمایندگی پارکینگ هوشمند؛ فروش سیستم هوشمند سازی پارکینگ

عملکرد سیستم اعلان حریق هوشمند را می‌توانیم به صورت زیر خلاصه کنیم:

•  آشکارسازی دود، گرما و گازهای سمی توسط سنسورها
• انتقال سیگنال از سنسور به پنل کنترل
• پردازش سیگنال دریافت‌‌شده از سنسورها در پنل کنترل مرکزی
• فعال‌سازی آژیر، چراغ نشانگر اعلام حریق و غیره
• ارسال پیامک هشدار یا نوتیفیکیشن به گوشی مالک ساختمان
• اجرای دستورات از پیش تعیین‌شده در زمان بروز حریق مانند باز کردن درب خروجی، قطع کردن گاز و برق، باز کردن کرکره و غیره

مزایا و معایب اعلام حریق خانه هوشمند

سیستم اعلام حریق هوشمند مزیت‌های متعددی را از جنبه آشکارسازی، ارسال هشدار، نظارت و مقابله با حریق ارائه می‌کند. مهم‌ترین مزایای این سیستم عبارتند از:

• تشخیص سریع و دقیق: سیستم اعلام حریق هوشمند می‌تواند با سرعت و دقت بیشتری در مقایسه با سیستم‌های سنتی، نشت گاز و آتش سوزی را تشخیص داده و ساکنین ساختمان را از اتفاقات احتمالی مطلع سازد. این ویژگی ما را قادر می‌سازد تا با به سرعت نسبت به حوادث احتمالی واکنش نشان دهیم و میزان خسارت را به حداقل برسانیم.
• نظارت و کنترل از راه دور: سیستم هوشمند اعلان حریق قابلیت کنترل و نظارت روی وضعیت ساختمان را از هر مکانی فراهم می‌کند. به کمک این سیستم بدون محدودیت مکانی می‌توانیم از اتفاقات محیط ساختمان مطلع شویم.

• قابلیت هوشمند‌سازی سیستم غیرهوشمند اعلام حریق: سیستم اعلام حریق خانه هوشمند را می‌توانیم به سادگی با سیستم اعلام حریق معمولی ترکیب کنیم؛ یعنی می‌توانیم بدون نیاز به تعویض یا حذف تجهیزات قدیمی، سیستم اعلام حریق هوشمند را نصب و راه‌اندازی کنیم.
• تشخیص دقیق محل آتش‌سوزی: سیستم هوشمند اعلام حریق آدرس پذیر ما را قادر می‌سازد تا بتوانیم از محل دقیق آتش‌سوزی مطلع شویم. این ویژگی تیم آتش‌نشانی یا مالک ساختمان را قادر می‌سازد تا بدون اتلاف وقت به محل آتش‌سوزی مراجعه کنند.
• افزایش امنیت ساختمان: سیستم‌های پیشرفته اعلام حریق می‌توانند با قطع کردن گاز ورودی، قطع کردن برق ساختمان و فعال‌سازی سیستم اطفا حریق در زمان بروز صانحه، میزان خسارت را به حداقل برسانند.

بیشتر بخوانید: پروتکل کی ان ایکس چیست؛ کاربردها و مزایای استاندارد KNX

با وجود مزیت‌های متعددی که سیستم اعلام حریق هوشمند در اختیار ساکنین ساختمان قرار می‌دهد، معایب، موانع و چالش‌های محدودی نیز در مسیر استفاده از این فناوری وجود دارند. این موانع عبارتند از:

• قیمت سیستم اعلام حریق هوشمند: سیستم هوشمند اعلام حریق از تجهیزات پیشرفته‌ای تشکیل می‌شود که در مقایسه با سیستم‌های سنتی می‌تواند هزینه بیشتری را به مالک ساختمان تحمیل کند. باید توجه داشته باشیم که نباید قیمت سیستم اطفا حریق هوشمند را ملاک تصمیم‌گیری در رابطه با خرید و بهره‌مندی از مزایای این فناوری قرار دهیم. چه بسا استفاده از سیستم کارامد اعلام حریق می‌تواند از بروز خسارت‌های سنگین جانی و مالی جلوگیری کند.
• وابستگی به شرایط شبکه و اینترنت: وابستگی اعلام حریق هوشمند شبکه به وضعیت اینترنت و شبکه موبایل موجب می‌شود تا در زمان قطع شدن اینترنت، عدم پوشش یا اختلال در شبکه موبایل امکان نظارت و کنترل از راه دور وضعیت ساختمان نیز وجود نداشته باشد.

• پیچیدگی و تعمیر و نگهداری: تعیین محل نصب تجهیزات سیستم اطفای حریق هوشمند اهمیت زیادی در عملکرد دقیق و کاهش خطاهای احتمالی این سیستم دارد. به دلیل پیچیدگی نصب و راه‌اندازی سیستم اعلام حریق هوشمند بهتر است تا از کمک افراد حرفه‌ای و کارآزموده برای نصب و راه‌اندازی این سیستم استفاده کنیم.

پاسخ به پرسش‌های متداول

هوشمند سازی ساختمان؛ اجرای هوشمند سازی خانه و منازل مسکونی

جمع‌بندی

سیستم اعلام حریق هوشمند یکی از آخرین دستاوردهای بشر در جهت افزایش سطح امنیت ساختمان محسوب می‌شود. این فناوری با سرعت بخشیدن به تشخیص حوادث احتمالی، قابلیت نظارت از راه دور و انجام دادن اقداماتی مانند قطع کردن خودکار گاز و برق یا باز کردن قفل درب ورودی آسیب‌های ناشی از آتش‌سوزی و انتشار گازهای سمی در ساختمان را به حداقل می‌رساند.

با وجود معایب و چالش‌های محدود سیستم اعلام حریق هوشمند، این سیستم مزایای متعددی را ارائه می‌کند که پرداخت هزینه برای استفاده از آن را از نظر اقتصادی و اصول ایمنی توجیه‌پذیر می‌سازد. در حالی که پیشرفت فناوری همچنان ادامه دارد و روز به روز بر تعداد خانه‌های هوشمند جهان افزوده می‌شود، انتظار می‌رود که سیستم‌های هوشمند اعلام و اطفا حریق نیز در آینده نقش پر رنگ‌تری را در حفاظت از امنیت خانه‌ها بازی کند.